Nhân dịp Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam năm 2024, Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức chương trình giao lưu và ra mắt sách Con đường Văn sĩ – nhật ký của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng từ 1938 đến trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.

    Với sự tham gia của nhà nghiên cứu Nguyễn Huy Thắng, Tiến sĩ Văn học Đỗ Thanh Nga, Tiến sĩ Ngôn ngữ Đỗ Anh Vũ, buổi giao lưu đã làm sáng tỏ sự nghiệp và những cống hiến của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng trong tư cách một nhà văn, một nhà hoạt động cách mạng.

Không gian chương trình giao lưu và ra mắt sách "Con đường Văn sĩ" của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Ảnh: Huyền Thương

    Trong suốt những năm tháng tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, khao khát cống hiến nhưng cũng đầy băn khoăn tìm con đường đi cho mình, Nguyễn Huy Tưởng chọn nhật kí là nơi vừa giãi bày vừa luyện viết. Những trang nhật kí được viết trong suốt những năm 1938 đến 1945 thời điểm trước Cách mạng tháng Tám bùng nổ là những trang tư liệu chân thực để tìm hiểu về con đường lập thân, lập nghiệp của người thanh niên - công chức sở Thuế quan để trở thành nhà văn, nhà hoạt động xã hội, nhà cách mạng trẻ tuổi Nguyễn Huy Tưởng.

    Đồng thời là những nét phác họa chân thực một thế hệ nhà văn tiền chiến, những trang sử quý giá về các hoạt động cách mạng và yêu nước trước Cách mạng tháng Tám của trí thức tiểu tư sản thành thị.

Chương trình thu hút đông đảo độc giả tham dự. Ảnh: Huyền Thương

    Trong bước đầu đến với văn chương, Nguyễn Huy Tưởng coi viết nhật ký là một việc để rèn luyện cách viết văn. Không những vậy, ông quan niệm “Tôi đang chép nhật ký và suy xét mình, và tìm lấy một quan niệm về nhân sinh.” (Nhật ký ngày 24/11/1938).

    Tại buổi giao lưu, Tiến sĩ Văn học Đỗ Thanh Nga cho biết, khi đọc về nhật ký của Nguyễn Huy Tưởng chị đã vỡ lẽ ra rất nhiều thứ. Ngoài vấn đề gửi gắm qua những ý tưởng, những sáng tạo cho kịch, cho tiểu thuyết, cho truyện ngắn của ông, nó còn cho thấy một chân dung khác nữa, đó là một con người đương thời với những trăn trở cho sự nghiệp sáng tác, nơi người ta bộc phát những tâm trạng của mình từ buồn, vui, yêu, ghét,… cho đến những trăn trở về lẽ sống.

    “Nhật ký là để viết cho chính bản thân mình, nó chứa đựng màu sắc cá nhân và đặc biệt hơn, khi nhật ký đó là của một nhà văn, của một người đang rèn giũa ngòi bút của mình thì nó cho phép chúng ta nhìn thấy khát vọng của một con người, cùng với những quan niệm về văn chương, về nghệ thuật được bộc lộ. Nguyễn Huy Tưởng đã viết cho chính mình một cách hồn nhiên và chân thực nhất”, TS. Đỗ Thanh Nga nhận định.

    Bên cạnh đó, độc giả có thể nhận ra lời văn trong nhật ký của Nguyễn Huy Tưởng trau chuốt hơn rất nhiều, trong đó, theo TS. Đỗ Thanh Nga, cái hay nhất chính là cái mạch nối từ ngày này qua ngày khác, ở đó chúng ta tìm thấy các nhân vật là những con người có thật trong lịch sử văn chương, lịch sử chính trị, lịch sử xã hội,… giúp chúng ta nhận diện được những bức tranh trên bình diện xã hội của thời kỳ những năm 30 – 45 của thế kỷ trước.

    “Với tôi khi đọc cuốn nhật ký này, tôi thấy không phải là chân dung cuộc đời của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng mà nó cho thấy cả một bối cảnh văn hóa, xã hội rất rộng ở trong đó”, TS. Đỗ Thanh Nga nhấn mạnh.

Các diễn giả chia sẻ tại chương trình. Ảnh: Huyền Thương

    Nhà nghiên cứu Nguyễn Huy Thắng – con trai nhà văn Nguyễn Huy Tưởng cũng bày tỏ: “Những dòng nhật ký của cha tôi chính là chìa khóa mở cánh cửa cho chúng tôi đến với thế giới của ông. Đó là quãng thời gian mà cha tôi đã sống, đã trải qua và cũng là thời kỳ xã hội Việt Nam có nhiều biến động”.

    Trong phần Lời bạt, nhà nghiên cứu Nguyễn Huy Thắng đánh giá: “Nhật ký Nguyễn Huy Tưởng, trong khi ghi lại cuộc đời mình với quá trình trước tác, hoạt động xã hội thì đồng thời, cũng phản ánh chính những sự kiện, phong trào mà ông là người trong cuộc….”, “…với lợi thế của “thể loại” – thuật lại tức thì các sự việc xảy ra, nhật ký Nguyễn Huy Tưởng còn cho thấy sự hình thành nhiều tác phẩm của ông, từ một bài thơ cho đến cả một vở kịch, một cuốn tiểu thuyết…”.

Cuốn sách "Con đường Văn sĩ". Ảnh: NXB Kim Đồng

    Cuốn sách Con đường Văn sĩ gồm 3 phần, phần 1 là những trang nhật ký từ 1938 - 1939 với các nội dung chính: Đời công chức, Mộng văn chương, Em bé Hàng Vôi, Truyền bá quốc ngữ và hôn nhân.

    Phần 2, nhật ký những năm 1940 - 1943 với các nội dung: Đổi xuống Hải Phòng, Hướng đạo, Tri tân, Đêm hội Long Trì và mẹ mất.

    Phần 3 là những trang nhật kí từ 1943 đến trước Cách mạng tháng Tám 1945 bùng nổ với các nội dung chính: Vũ Như Tô, An Tư, Văn hóa Cứu quốc, Tiên Phong.

    Trong đó, giữa phần 1 và phần 2 là “Một thiên kí sự” những trang nhật kí về một tháng tân hôn cũng rất đặc sắc của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng.

    Bố cục cuốn sách đã bước đầu cho ta thấy Con đường văn sĩ của Nguyễn Huy Tưởng với mộng văn chương ở phần 1 khi chàng trai Nguyễn Huy Tưởng luôn bị “con ma văn chương ám ảnh”, cho đến phần 2 là khi ông có tác phẩm đầu tay Đêm hội Long Trì được in thành sách và phần 3 khi ông cho ra đời tác phẩm lớn trong sự nghiệp của mình: Vũ Như Tô.

Cuốn sách là kho tư liệu quý giá để hiểu về Nguyễn Huy Tưởng và rộng hơn là thế hệ nhà văn tiền chiến. Ảnh: NXB Kim Đồng

    Bên cạnh Con đường văn sĩ, với bố cục 3 phần này, độc giả cũng có thể biết được hành trình tham gia các hoạt động xã hội, các hoạt động yêu nước trước cách mạng của ông với phong trào Truyền bá quốc ngữ đến Hướng đạo rồi Văn hóa cứu quốc. 

    Cuốn sách Con đường Văn sĩ hấp dẫn bởi cách viết ngắn gọn nhưng sống động với những chi tiết chân thực, giàu cảm xúc. Được ra đời đúng vào dịp hướng tới kỉ niệm 112 ngày sinh nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, nó còn khẳng định sức sống ngòi bút của ông. Những trải nghiệm tư tưởng của ông trên bước đường lập thân, lập nghiệp cũng là nguồn cổ vũ cho thế hệ trẻ hôm nay.

Huyền Thương